"Συνέντευξη με τον Νίκο Μωραΐτη" της Κωνσταντίνας Δήμου

«ΜΟΝΟ ΝΕΚΡΟΣ ΘΑ ΕΔΙΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΜΟΥ ΣΤΟ ΝΟΤΗ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ»

Ένα βράδυ στο Λυκαβηττό, στις 4 Σεπτεμβρίου 2006, σε μία συναυλία του Μιχάλη Χατζηγιάννη, ανάμεσα σε τόσες επιτυχίες που έκαναν την καρδιά μου να χτυπά δυνατά, άκουσα  ένα στίχο, «Για πάντα θα μείνω αν ρωτάς, για πάντα θα ‘μαι εδώ να με κοιτάς, για πάντα εδώ είναι το κορμί, εδώ είναι η ζωή, δεν φεύγω αν δεν φύγουμε μαζί….» και απλά ερωτεύτηκα εκείνη την στιγμή έναν άνθρωπο που δεν είχα δει ποτέ με τα ίδια μου τα μάτια, άλλα έβλεπα το πάθος της ζωής με τα δικά του. Δεν τον ήξερα και όμως αισθανόμουν κατά βάθος ότι τον γνώριζα μέσα από τα συναισθήματα που ένιωθα να με πλημμυρίζουν όπως εξέφρασε εκείνος. Ηχογράφησα το τραγούδι και αντί να είμαι παρούσα στη συναυλία, απομονώθηκα για να το ακούω συνέχεια μόνη μου.

Έψαξα για τον δημιουργό και αναζητούσα κάθε φωνή που μπορούσε να εκφράσει την ψυχή του όπως και όλων όσων αγάπησαν τα τραγούδια του. Μέχρι που προστέθηκαν και άλλα κομμάτια στη λίστα, «εγώ για σένα», «χέρια ψηλά», «όλα μιλούν για εσένα», «δεν μιλώ για μια νύχτα εγώ», «μην ορκίζεσαι», «κομμένα πια τα δανεικά» και έγινε ο αγαπημένος στιχουργός των περισσότερων ερμηνευτών. Είναι το πρόσωπο της διπλανής πόρτας, ο φίλος που θα ήθελες να έχεις, ο άγγελος που θα ήθελες να σε φυλάει, η αγάπη που έρχεται στο τέλος και την αξίζεις. Η μέρα στον αιώνα που θα ήθελες να ζήσεις. Η επιτυχία. Η αναγνώριση, η ταπεινότητα και όμως πάνω απ’ όλα, ο στίχος απ’ το τραγούδι της ψυχής μου.

Κάποια χρόνια μετά η «καρδιά με πηγαίνει κοντά του, εμένα» για να μάθω όλα όσα θα ήθελε να μοιραστεί ο Νίκος Μωραΐτης, ο δημιουργός των επιτυχιών ως μελωδία στα χείλη μας και σε όσους ακόμη δεν τον αποθεώνουν, να μείνουν με «κλειστά τα στόματα».

«Δεν φεύγω, θα μείνω όλη νύχτα στα σκαλιά»…

Κύριε Μωραϊτη, πως καταφέρνετε να είστε ο αφανής ήρωας της δισκογραφίας σήμερα; Από τη μία ο στίχος, το συναίσθημα που σχηματίζεται στα χείλη μας και από την άλλη τόσο διακριτικά αόρατος στη μορφή μας; Πως το έχετε καταφέρει;

Ν.Μ Δεν είναι θέμα αν θα το καταφέρεις ή όχι. Ο ίδιος ο ρόλος του στιχουργού είναι να βρίσκεται πίσω από τα πράγματα. Δεν ξέρω τι μπορεί να συμβεί σε ανθρώπους που έχουν εμμονή στο κομμάτι της αυτοπροβολής και της δημοσιότητας. Πάντως, όποιος διαλέγει το ρόλο του στιχουργού για να «φανεί», πρέπει να καταλήγει πολύ δυστυχισμένος. ο στιχουργός υπάρχει αλλά δεν φαίνεται.

Είναι επιθυμία ή πρόκληση; Να δημιουργείται ένας μύθος γύρω από το όνομά σας;

Ν.Μ Δεν είναι ζήτημα μύθου, αλλά της ίδιας της ουσίας του ρόλου: ο τραγουδιστής μπροστά, ο στιχουργός κρυμμένος πίσω. Φαίνεται «άδικο», αλλά δεν είναι. Είναι άλλης μορφής η ικανοποίηση που λαμβάνει ο στιχουργός. Ξέρετε τι λυτρωτικό είναι να βρίσκεσαι σε μία συναυλία, να βλέπεις όλο τον κόσμο να τραγουδά ένα τραγούδι σου και να μπορείς να το βιώσεις όλο αυτό ανώνυμα και «αόρατα»;

Ζείτε όμως μέσα στις καρδιές των ανθρώπων, στα σπίτια τους, σε νυχτερινά κέντρα καλλιτεχνών, στα αυτοκίνητα όλων όσων οδηγούν και τραγουδάνε με χαρά ή πόνο τα τραγούδια σας.

Ν.Μ Η δουλειά μου ζει. Εγώ ζω στο σπίτι μου (γελάει).

Με ποιο κριτήριο διαλέγετε τον ερμηνευτή; Με βάση τη φωνή του ή την πορεία του μέσα στο τραγούδι;

Ν.Μ Η στιγμή που γεννιέται μία ιδέα για ένα στίχο είναι αναπάντεχη. Μπορεί να συμβεί την ώρα που κάνεις μπάνιο. Εκείνη το λεπτό δεν θα σκεφτείς την Δήμητρα Γαλάνη ή την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Αντίθετα, όταν γράφω πάνω σε μελωδίες, αμέσως έρχεται μέσα μου μία συγκεκριμένη φωνή, κι ας μην πει τελικά εκείνη το τραγούδι.

Μιλώντας για φωνή, πως σας φαίνεται το νέο talent show, “the voice"; Θα δίνατε σε κάποια φωνή που θα ξεχωρίζατε, ένα δικό σας τραγούδι;

Ν.Μ Γιατί όχι; Δεν κάνω τέτοιου είδους διακρίσεις και αποκλεισμούς. Έχω συνεργαστεί με την Ραλλία Χρηστίδου, την Δόμνα Κουντούρη, τον Ησαϊα Ματιάμπα. Κακά τα ψέματα. Μακάρι να μην υπήρχαν τα τηλεοπτικά τάλεντ σόου και να υπήρχε ο παραδοσιακός τρόπος ανακάλυψης νέων φωνών, μέσα από τη δισκογραφία. Από τη στιγμή όμως που η δισκογραφία είναι πια ένας σωρός ερείπια, τα τάλεντ σόου είναι για κάποια νέα παιδιά μία ευκαιρία.

Ποια εκδοχή προτιμάτε καλύτερα; Να γράφετε πάνω σε μελωδία στίχο ή το αντίστροφο;

Ν.Μ Προσωπικά αγαπάω να γράφω πάνω σε μελωδίες. Μερικοί το θεωρούν κατάρα, γιατί είναι πολύ δύσκολο. Για εμένα είναι ευλογία. Όταν γράφω χωρίς μελωδία, συχνά νιώθω ότι περιστρέφομαι γύρω από τον εαυτό μου, την ίδια γλώσσα και τα ίδια κεκτημένα. Μία μελωδία, σε ταξιδεύει σε άβατα τοπία και σε γλώσσα που δεν έχεις επισκεφτεί.

Υπάρχει κάποιος ερμηνευτής που τραγούδησε δικό σας στίχο ενώ προορίζονταν για κάποιον άλλον;

Ν.Μ Πολλές φορές.

Ποια ήταν η ανάγκη σας, να πάρετε το μολύβι και να αφήσετε την ψυχή σας πάνω στο χαρτί; Αναφέρομαι κυρίως πριν τα χάρτινα της Δήμητρας Γαλάνη το 1997, που ήταν η πρώτη σας δισκογραφική δουλειά.

Ν.Μ Δεν έγραψα νωρίς. Δεν ξεκίνησα από μικρό παιδί στο σχολείο, αλλά όταν ήμουν ήδη 21 ετών. Τα ερεθίσματα μου ήταν η αγάπη μου για την ελληνική μουσική, η ακρόαση. Ξαφνικά, από ακροατής μετατράπηκα σε άνθρωπο που γράφει. Ήταν, φαίνεται, μία καταπιεσμένη μου ανάγκη που δεν την είχα καταλάβει.

Υπάρχει κάποιος νέος δημιουργός που θαυμάζετε;

Ν.Μ Ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος και η Ελεάνα Βραχάλη.

Γράφετε κατά παραγγελία για τους καλλιτέχνες; Για τους χωρισμούς τους; Τις προδοσίες τους; Υπάρχουν κομμάτια σας όπως το "κλειστά τα στόματα" από τον ομώνυμο δίσκο του Αντώνη Ρέμου και μία δύσκολη στιγμή της ζωής του, ήταν το απόλυτο κομμάτι. Το γράψατε για εκείνον;

Ν.Μ Δεν ισχύουν αυτά. Ο τραγουδιστής μπροστά στα μάτια του δημιουργού δεν είναι η πραγματική του ζωή, αλλά ένας ηθοποιός. Εσύ τον βάζεις να παίξει το ρόλο που σκαρφίζεσαι για αυτόν. Βέβαια, στο κοινό αρέσει να ταυτίζει το στίχο που τραγουδά ο αγαπημένος του τραγουδιστής με τα όσα ξέρει για την προσωπική του ζωή, αλλά αυτό είναι μία γλυκιά αυταπάτη. Δεν πετυχαίνει δημιουργικά το «κατά παραγγελία».

Έχετε διαφοροποιήσει κάποιο στίχο σας, επειδή δεν άρμοζε στην αισθητική του ερμηνευτή;

Ν.Μ Είμαι από τους στιχουργούς που δεν έχουν πρόβλημα να αλλάξουν λέξεις, φράσεις ή και ένα κουπλέ ολόκληρο, αρκεί όντως να πρόκειται για ένα αδύναμο σημείο που μπορεί να γίνει καλύτερο. Όταν ο τραγουδιστής μου ζητήσει να αλλάξω το δυνατό σημείο του στίχου μου, δεν θα το κάνω. Ας μην πει το τραγούδι καλύτερα.

Δύο από τα τραγούδια σας, το “κραγιόν” για την Άλκηστη Πρωτοψάλτη και το "δεν υπάρχει μετά " για τον Αντώνη Ρέμο, μιλούν για το μετά. Για τον έρωτα και τον θάνατο. Πόσο κοντά στιχουργικά είναι οι 2 έννοιες για εσάς; Σας έχει σκοτώσει αυτό που αγαπάτε;

Ν.Μ Πολλά ακόμη τραγούδια μου έχουν αυτό το θέμα. Πώς να γράψεις χωρίς αυτό; Ο έρωτας και ο θάνατος είναι το αιώνιο δίπολο της τέχνης. Τα έχω βιώσει και τα δύο και μπορώ να σου πω, ότι ακόμη δεν είμαι καθόλου έτοιμος να διαχειριστώ μία μεγάλη απώλεια. Ίσως γι’ αυτό συνεχίζω να γράφω.

Σας έχει απορρίψει κάποιος καλλιτέχνης παλιά πριν μπείτε στη δισκογραφία; Ακόμη και τώρα μετά την τόση επιτυχία που έχετε σημειώσει;

Ν.Μ Χωρίς την απόρριψη δεν γίνεται τίποτα. Χίλιοι θα σε απορρίψουν, ένας θα σου ανοίξει το δρόμο. Αυτό συνέβη και σε εμένα. Βέβαια, η επιτυχία –όταν πια έρθει- είναι ένας παραμορφωτικός φακός του έργου σου. Υπάρχουν άνθρωποι που ενδεχομένως να σε είχαν απορρίψει προηγουμένως, τώρα όμως θέλουν να συνεργαστούν μαζί σου, όχι γιατί τώρα γράφεις διαφορετικά, αλλά γιατί τα ίδια σου τα γραπτά η επιτυχία τα φώτισε αλλιώς στα μάτια τους.

Σας έχει συμβεί να μελοποιηθεί ένας στίχος τόσο άσχημα που να καταστραφεί το αποτέλεσμα που στοχεύατε εξ’ αρχής; Πως αντιδράσατε;

Ν.Μ Έχω «κλάψει» πολλά τραγούδια μου. Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω όμως. Το κομμάτι πάει. Χάθηκε. Έχει συμβεί όμως να γράψω ένα στίχο τον οποίο θεωρώ μέτριο και να έρθουν η μελοποίηση, η ενορχήστρωση  και η ερμηνεία να τον απογειώσουν.

Έχετε πετάξει κάποιον στίχο σας;

Ν.Μ Πολλές φορές και μάλιστα έχω τετράδια που γράφω τους στίχους μου και υπάρχουν σελίδες διαγραμμένες. Δε γίνεται αλλιώς. Το «αριστούργημά» μου μπορεί να το ξανακοιτάξω μετά από ένα χρόνο και να πω, «μα τι μπούρδα έγραψα»; Το ίδιο δεν συμβαίνει με τα βιβλία; Διαβάζεις μία πολύ καλή ιστορία  και, μετά από χρόνια, ανατρέχεις σε αυτή και βλέπεις ότι στην ουσία ήταν ένα μέτριο βιβλίο. Η χρονική στιγμή καθορίζει την άποψη.

Πως προέκυψε η συνεργασία σας με τον Κωνσταντίνο Ρήγο στο ανέβασμα του Cabaret? Τι γεύση σας άφησε;

Ν.Μ Αυτό ήταν μία απόλαυση! Την λάτρεψα αυτή την δουλειά. Ήταν μία υπέροχη συνεργασία με τον «μετρ» Ρήγο. Και, πραγματικά, όσο και αν φανεί εγωιστικό, για τη δουλειά μου στο Cabaret μέσα μου είπα τη λέξη: «Έσκισα». Ξέρεις, αυτή τη λέξη δεν μπορείς να την πεις εύκολα για ένα σου τραγούδι. Αν ξεστομίσεις τη φράση, «Μα τι έγραψα πάλι!», αμέσως σου έρχεται στο μυαλό ένα τραγούδι του Παπαδόπουλου, της Νικολακοπούλου, του Γκάτσου, του Ελευθερίου και σε βάζει στη θέση σου. Αντίθετα, στο μιούζικαλ δεν υπάρχει τέτοια παράδοση και… οι πανηγυρισμοί επιτρέπονται.

Έχετε ζηλέψει στίχο άλλου δημιουργού;

Ν.Μ  Μόνο μέσα από τη «ζήλεια» και τον ανταγωνισμό λειτουργώ. Πρόσφατα έγραψα ένα από τα καλύτερά μου τραγούδια. Δεν θα το είχα γράψει αν δεν είχε προηγηθεί το σοκ που ένιωσα ακούγοντας το «Η καρδιά πονάει όταν ψηλώνει» του Γεράσιμου Ευαγγελάτου για την Νατάσσα Μποφίλιου. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα όμως είναι  «Ο άγγελός μου». Αν δεν είχε προηγηθεί το «Τράβα σκανδάλη» της Μυρτώς Κοντοβά, δεν θα είχα φτάσει εκεί. Ήταν πολύ ψηλά ο πήχης και έπρεπε να βάλω όλη μου τη φόρα.

Σας έχουν κλέψει ποτέ κάποιο στίχο;

Ν.Μ Ναι, έχει συμβεί με φρασούλες ή βασικές ιδέες.

Και ποια η  αντίδρασή σας;

Ν.Μ Δεν με νοιάζει. Καρφάκι δεν μου καίγεται. Ας με κλέψουν. Μακάρι να μου κλέψουν και ολόκληρο στίχο. Ξέρετε γιατί; Γιατί είμαι σίγουρος ότι, από οργή, θα γράψω κάτι καλύτερο. Είπαμε έτσι λειτουργώ: όχι ως δράση αλλά ως αντίδραση. 

Είναι αλήθεια ότι διδάσκατε για ένα χρονικό διάστημα στο ίδρυμα Κακογιάννη ένα κύκλο σεμιναρίων Στιχουργικής. Άλλαξε τον τρόπο που γράφετε στη πορεία;

Ν.Μ Δεν άλλαξε κάτι στο δικό μου τρόπο γραφής, αλλά ήταν ένα είδος πειραματισμού, διαλόγου για εμένα. Μακάρι να βγουν αξιόλογοι δημιουργοί από αυτή την προσπάθεια και να αφήσουν κάτι στο χώρο της δισκογραφίας, που είναι σε βαλτώδη κατάσταση σήμερα. Τους το εύχομαι ολόψυχα όχι μόνο να βγουν αλλά και να με ξεπεράσουν, γιατί τότε μόνο θα μου δώσουν το έναυσμα να τους ξεπεράσω και εγώ.

Τι συνέβη με το κομμάτι τα «Σάββατα»; Είχε προκαλέσει ποίκιλες αντιδράσεις στο διαδίκτυο, που βρεθήκατε υπόλογος πνευματικής κλοπής από το γνωστό σύνθημα.

Ν.Μ Ε, καλά, ένας αρθρογράφος έγραψε κάτι και άλλος ένας το αναδημοσίευσε, ο οποίος μετά –όταν κατάλαβε τι συμβαίνει- ανασκεύασε και το κείμενό του εντελώς. Δεν υπάρχει «ζουμί» σε αυτή την υπόθεση. Ας ψάξει όποιος θέλει αλλού για «σκάνδαλα». Στο cd του Αντώνη Ρέμου αναφέρεται ρητά ότι η φράση είναι δάνειο από το γνωστό σύνθημα, όπως έχει συμβεί σε δεκάδες τραγούδια, δεκάδες χρόνια.

Σε μία δήλωσή σας, λέτε: "Δεν θέλω τα τραγούδια μου να είναι εφημερίδες"... Οι δημιουργοί κερδίζουν ή ζημιώνονται από τέτοιες ευπώλητες προτάσεις των δισκογραφικών εταιρειών  σε εφημερίδες;

Ν.Μ Σίγουρα χάνουν, διότι το cd το οποίο χαρίζεται την Κυριακή με εφημερίδα, τη Δευτέρα δεν υπάρχει. Το έχουμε δει να συμβαίνει σε σημαντικούς καλλιτέχνες, από τον Πάριο και την Πρωτοψάλτη μέχρι την Παπαρίζου και τη Θεοδωρίδου. Αφήστε τη δουλειά να υπάρξει. Δε με νοιάζει πού θα πουλιέται –στα δισκοπωλεία, στους φούρνους ή στα περίπτερα-, αρκεί να κυκλοφορεί ως αυτοτελές προϊόν και όχι ως τζάμπα δώρο. Όπου μπορώ να συμμετέχω ενεργά και να παρεμβαίνω ως συνεργάτης σε ένα δίσκο, αυτό που λέω είναι το εξής: Μην ακυρώνετε το cd. Ας κάνει τη διαδρομή του και μετά από ένα – ενάμιση χρόνο, ας δοθεί και ως δώρο με εφημερίδα. Γιατί ο Ρέμος είναι ο μόνος που πουλάει 35000 δίσκους – αστρονομικό νούμερο για την εποχή; Γιατί ο κόσμος ξέρει ότι αν θέλει να αποκτήσει το νέο του cd, θα πάει να το αγοράσει. Αν θέλεις να το πάρεις δωρεάν, περίμενε ένα - ενάμιση χρόνο.

Θα το πω ευθέως: Θα συνεργαζόσασταν με τον Νότη Σφακιανάκη, μετά τις δηλώσεις που έκανε;

Ν.Μ Μόνο νεκρός θα έδινα τραγούδι μου στο Νότη Σφακιανάκη. Και όχι μόνο σε εκείνον, που είναι πια δεδηλωμένα χρυσαυγίτης, αλλά και σε όποιον έχει κάνει δηλώσεις φιλικές προς αυτή την άθλια, εγκληματική, φασιστική οργάνωση. Μου έλεγαν πολλοί, μα γιατί δίνεις τραγούδια σου στο Ρέμο και όχι στον Πλούταρχο; Τελικά, το ένστικτο είχε δίκιο. Την ώρα που ο Πλούταρχος βγαίνει και δηλώνει «θα ψήφιζα Χρυσή Αυγή αν έσωζε τη χώρα», ο Αντώνης Ρέμος δηλώνει «είμαι μετανάστης και ο μετανάστης δεν έχει πουθενά πατρίδα, όλοι τον θεωρούν ξένο». Τη βλέπετε τη διαφορά στάσης; Ε, λοιπόν, εγώ όποιον κλείνει το μάτι στη Χρυσή Αυγή δεν θέλω να τον βλέπω. Είναι άθλιος και ανιστόρητος. Δεν έχει σημασία αν θα γράψω ένα πολιτικό τραγούδι ή μία ερωτική μπαλάντα. Πρώτα απ’ όλα είμαι πολιτικοποιημένος άνθρωπος.

Δε θα γράφατε ακόμη και αν πεινούσατε;

Ν.Μ Ακόμη και αν πέθαινα!

Φοβάστε εκείνη τη στιγμή που μπορεί η έμπνευση να σας εγκαταλείψει; Να μην χτυπήσει το τηλέφωνό σας για κάποια συνεργασία; Είστε προετοιμασμένος να το βιώσετε ενώπιον της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε;

Ν.Μ Δεν θα συμβεί λόγω της οικονομικής κρίσης, θα συμβεί ούτως ή άλλως. Κάποια στιγμή η έμπνευση φεύγει. Επίσης, έρχονται νέα πρόσωπα που θα εκφράσουν καλύτερα από εσένα την εποχή τους. Τι είναι η επιτυχία; Η ταύτιση του λόγου ενός στιχουργού με την εποχή. Αν μπόρεσες να εκφράσεις μαζικά μία εποχή, δεν σημαίνει ότι θα το κάνεις και την επόμενη. Ελπίζω, όταν συμβεί αυτό το τέλος, να μπορώ να το διαχειριστώ και να μην καταλήξω σε κάποια ψυχιατρική κλινική.

Αν η κόρη σας μεγαλώνοντας εξέφραζε την επιθυμία να γράψει στίχους, κληρονομώντας το χάρισμά σας, θα της δίνατε το χαρτί και το μολύβι να γράψει ή την συμβουλή να τα παρατήσει;

Ν.Μ Σίγουρα θα της έδινα το μολύβι και το χαρτί, αν και θα τα έχει πάρει ήδη από μόνη της, αν έχει την ίδια ανάγκη. Εκείνο που εύχομαι να μην μου συμβεί είναι να καμαρώνω για τους στίχους της σαν κλασσικός, περήφανος χαζομπαμπάς, ενώ δεν αξίζουν. Ο Θεός να με φυλάει από αυτή την πλευρά της πατρότητας.

Πως βλέπετε τον Νίκο Μωραίτη σε 5-10 χρόνια από σήμερα;

Ν.Μ Μόνο τόσο λίγο; Βάλε 20 χρόνια (γελάει). Ε, κάποια στιγμή μέσα σε αυτή την εικοσαετία, νωρίς ή αργά, θα έρθει και το τέλος της επιτυχίας. Θα ήθελα τότε να είμαι ένας φυσιολογικός άνθρωπος, όχι ένας ψυχοπαθής που θα εξιστορεί παλιά μεγαλεία και θα βρίζει τους νέους δημιουργούς, που θα του έχουν πάρει τη σκυτάλη.

«Τι και αν νύχτωσε χωρίς να βγουν τ’ αστέρια. Απόψε όμως ένα, γέμισε φως και λάμψη τη στιγμή μου. Με στίχο και με μουσική την σιωπή μου.»

Κύριε Νίκο Μωραΐτη, σας ευχαριστώ θερμά.

Δημοσιογράφος: Κωνσταντίνα Δήμου - φοιτήτρια Tabula Rasa