Συνέντευξη στη Μαρία Τζαμπούρα

Η Μαρία Τζαμπούρα έχει αποδειχτεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες και καινοτόμες εικονογράφους της γενιάς της. Με τη μοναδική της ικανότητα να ζωντανεύει ιστορίες μέσα από τα σχέδιά της, έχει κερδίσει την αναγνώριση στον χώρο των comics και της εικονογράφησης. Η δουλειά της έχει δημοσιευτεί σε πολυάριθμα περιοδικά και βιβλία, ενώ τα έργα της έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η φαντασία της και η τεχνική της αρτιότητα, καθώς και η αποτελεσματική μεταδοτικότητα την καθιστούν μια εξέχουσα φιγούρα τόσο στο χώρο της, όσο και στη σχολή "Tabula Rasa", στην οποία διδάσκει τα μαθήματα της εικονογράφησης και του ελεύθερου σχεδίου εδώ και τέσσερα χρόνια, εμπνέοντας τους μαθητές της να ανακαλύψουν τη δική τους καλλιτεχνική φωνή μέσα από την τέχνη της ζωγραφικής.

- Η βασική ερώτηση που απασχολεί πολλούς είναι αν όλοι μπορούν να γίνουν καλλιτέχνες. Με άλλα λόγια, η ζωγραφική διδάσκεται ή πρέπει "να το έχεις";

Μ.Τ. Οι άνθρωποι «δεν έχουμε τίποτα» αλλά ευτυχώς, δυνητικά όλοι μπορούμε τα πάντα. Στην τέχνη ειδικότερα όλα ξεκινάνε από την ανάγκη μας για επικοινωνία και προσωπική έκφραση, την ανάγκη να διηγηθούμε ιστορίες. Τις δικές μας, των άλλων, επινοημένων ή πραγματικών ανθρώπων. Όσο πιο δυνατή είναι αυτή η ανάγκη μέσα μας τόσο πιο έντονη η ανάγκη να την καλύψουμε. Η ζωγραφική έχει το δικό της «αλφάβητο» που είναι το σχέδιο και το χρώμα. Με προσπάθεια, εξάσκηση και προσωπική δέσμευση ο καθένας από εμάς μπορεί να «γράψει τη δική του ιστορία» και να φτιάξει έναν κόσμο όπως τον θέλει!

- Ποιος είναι ο πιο εκκεντρικός ή μοναδικός τρόπος που έχετε δει κάποιον σπουδαστή σας να ερμηνεύει το χρώμα σε ένα έργο τέχνης;

Μ.Τ. Το χρώμα είναι όπως η μουσική. Δρα υποδόρια. Μας αγγίζει τόσο άμεσα που σχεδόν νομίζουμε ότι παρακάμπτει το μυαλό μας. Ίσα ίσα όμως, το χρώμα βρίσκει και ενεργοποιεί πολύ συγκεκριμένα κέντρα του εγκεφάλου μας, μεταδίδοντας ταχύτατα πληροφορίες για τον έξω ή έσω κόσμο με εκπληκτική ακρίβεια. Από τους σπουδαστές μου καλύτερη σχέση με το χρώμα έχουν όσοι είναι πιο ελεύθεροι προκαταλήψεων και προκατασκευασμένων εικόνων. Είναι πάντα εντυπωσιακό να βλέπω την πρώτη τους αντίδραση αντικρύζοντας το χρώμα στα πιο απροσδόκητα γι΄ αυτούς μέρη.

- Μπορεί ένας καλλιτέχνης να είναι ελεύθερος ή θα πρέπει να μπαίνει σε καλούπια; Πώς θα πείσετε έναν φοιτητή που δυσκολεύεται να εκφραστεί ελεύθερα μέσω του σχεδίου ότι μπορεί να είναι καλλιτέχνης; 

Μ.Τ. Δεν μπορώ να υποδείξω ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος έκφρασης για τον κάθε ένα. Μπορώ όμως να βοηθήσω στο να λυθούν «παρεξηγήσεις». Η πιο συνηθισμένη στο σχέδιο είναι ότι τα «καλούπια» και οι κανόνες είναι το ίδιο πράγμα. Μαθαίνοντας όμως τους κανόνες, την τεχνική μιας τέχνης, εξοικειωνόμαστε με το αλφάβητο της κι έτσι απελευθερωνόμαστε από τις δυσκολίες στην έκφραση. Δεν σημαίνει ότι «μπαίνουμε σε καλούπια». Αν δεν γνωρίζουμε το αλφάβητο φυσικά και δυσκολευόμαστε να εκφραστούμε αλλά και πιεζόμαστε σε άβολες για εμάς καταστάσεις. Ας μην βιαζόμαστε να τοποθετήσουμε τους εαυτούς μας πίσω από συγκεκριμένες ταμπέλες. Προσωπικά για όλους μας τους φοιτητές –κι όχι μόνο για εκείνους με εμφανή δυσκολία εξωτερίκευσης- προσπαθώ να δημιουργήσω ένα ασφαλές περιβάλλον όπου όλα τα λάθη όχι μόνο επιτρέπονται αλλά μη σας πω ότι τα προ(σ)καλούμε κιόλας! 

- Υπάρχει περίπτωση ένας νέος καλλιτέχνης να δημιουργήσει ένα έργο που θα γίνει κλασικό;

Μ.Τ. Κλασικό είναι ό,τι αντέχει στο χρόνο. Προφανώς και ένας νέος καλλιτέχνης μπορεί να δημιουργήσει ένα έργο που θα γίνει κάποτε κλασικό. Απλά, δεν θα ζήσουμε δυστυχώς τόσο ώστε να το μάθουμε. Γιατί όμως να έχουμε τόση αγωνία για κάτι τέτοιο από τόσο νωρίς;

- Πώς η ποικιλομορφία των καλλιτεχνικών στυλ που βλέπετε κάθε χρόνο επηρεάζει τη διδασκαλία σας στο ελεύθερο σχέδιο;

Μ.Τ. Η ποικιλομορφία, οι τόσες πολλές διαφορετικές ιστορίες από τόσους πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους που εκφράζονται με το σχέδιο και το χρώμα, ανανεώνουν το ενδιαφέρον μου για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μου και κυρίως ανανεώνουν τον τρόπο με τον οποίο τα βλέπω και τα αντιλαμβάνομαι. Έτσι διατηρώ αναλλοίωτη την παιγνιώδη χαρά της ανακάλυψης του κόσμου μέσω του σχεδίου.

- Πολλοί θαυμάζουν έναν εμπνευσμένο πίνακα αλλά δεν πιστεύουν ότι το έχουν με τη ζωγραφική. Γιατί θα πρέπει να έρθουν στο μάθημα σας;

Μ.Τ. Δεν ξέρω τί είναι «ένας εμπνευσμένος πίνακας». (γέλια) Υπάρχουν πίνακες που μας συγκινούν και πίνακες που μας αφήνουν αδιάφορους. Ερχόμενοι στο μάθημα μου θα μάθετε τον τρόπο να απολαμβάνετε και να αντλείτε συγκίνηση από πολύ περισσότερους πίνακες ενώ παράλληλα θα μάθετε γιατί κάποιοι πίνακες σας αφήνουν παγερά αδιάφορους –αλλά για τους σωστούς λόγους!

Αυτό θα γίνει γιατί θα μπείτε στη διαδικασία να σχεδιάζετε οι ίδιοι, αντιμετωπίζοντας τις ίδιες προκλήσεις, προβλήματα, δυσκολίες αλλά και χρησιμοποιώντας τα ίδια υλικά με τους δημιουργούς που τόσο θαυμάζετε ή νομίζετε ότι δεν σας αρέσουν. Μέχρι να τους λατρέψετε!