Συνέντευξη στην Έλενα Μπολονάση

Η Έλενα Μπολονάση ήρθε στη σχολή "Tabula Rasa" πριν από περίπου 10 χρόνια, για να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο σεναριογραφίας. Για δύο συναπτά έτη πήρε μέρος στους ετήσιους διαγωνισμούς της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδας και απέσπασε το πρώτο βραβείο. Όντας ήδη πτυχιούχος φιλόλογος και δικηγόρος, της έγινε η πρόταση να διδάξει ένα σεμινάριο εγκληματολογίας, το οποίο δεν πίστευε κανείς ότι θα είχε τόσο μεγάλη απήχηση στο κοινό, μιας και ως τότε δεν υπήρχε πουθενά αντίστοιχο σεμινάριο. Έκτοτε τα μαθήματά της εμπλουτίστηκαν και πλέον αποτελεί ένα σημαντικό και αναντικατάστατο μέλος του διδακτικού προσωπικού της σχολής "Tabula Rasa", με δεκάδες επιτυχίες στο ενεργητικό των σπουδαστών της.

- Καλησπέρα κυρία Μπολονάση.

Ε.Μ. Καλησπέρα σας.

- Τελικά υπάρχει το τέλειο έγκλημα;

Ε.Μ. Τέλειο έγκλημα δεν υπάρχει. Υπάρχουν έρευνες ατελείς, στοιχεία που δεν έχουν εντοπιστεί, λάθη προσέγγισης μιας υπόθεσης, που μπορεί κάποιος να κατανοήσει μέσα από την εκπαίδευση στην Εγκληματολογία. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα υποθέσεων που έμειναν ανεξιχνίαστες εξαιτίας παραλείψεων, όπως και υποθέσεις που, έπειτα από χρόνια και με την εξέλιξη των μεθόδων, επιλύθηκαν και ταυτοποιήθηκαν οι δράστες.

- Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της εγκληματολογίας στην τρέχουσα εποχή και ποιες είναι οι μεγαλύτερες αλλαγές που έχετε παρατηρήσει στη διάρκεια της διδακτικής σας καριέρας;

Ε.Μ. Αυτό που παρατηρώ έντονα είναι πως η επιστήμη της Εγκληματολογίας αφορά όλο και περισσότερο τους πολίτες, αφού καθημερινά στα αστυνομικά δελτία και στα κοινωνικά δίκτυα αναπαράγονται ειδήσεις για πολύ σκληρά εγκλήματα. Ο καθένας θα μπορούσε να είναι θύμα μιας εγκληματικής ενέργειας, όπως και δράστης. Αυτό αυξάνει και το ενδιαφέρον, αλλά και την ευαισθητοποίηση για τα φαινόμενα αυτά. Ένα κορίτσι που εγκαταλείπεται αβοήθητο στην άσφαλτο, μια γυναίκα που κακοποιείται μέχρι θανάτου, ένα παιδί που βιώνει τον τρόμο στο οικογενειακό του περιβάλλον, όλα αυτά είναι ζητήματα που αφορούν όλους μας και μέσα από τα μαθήματα δε δίνουμε μόνο ερμηνεία των φαινομένων αυτών, αλλά συζητάμε και τρόπους με τους οποίους μπορεί ο καθένας να αντιδράσει σε όλα αυτά.

Η εγκληματολογία είναι μια επιστήμη που εξελίσσεται διαρκώς, κι αυτό μόνο θετικά μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση του εγκλήματος.

- Ποιες είναι οι βασικές δεξιότητες και γνώσεις που πρέπει να αναπτύξουν οι φοιτητές σας για να γίνουν επιτυχημένοι εγκληματολόγοι;

Ε.Μ. Η σημαντικότερη δεξιότητα στην οποία επιμένουμε κατά τη διάρκεια των σπουδών, είναι η παρατήρηση και η έμφαση στις λεπτομέρειες. Η εμπειρία αποκτάται και καλλιεργείται μέσα από τη μελέτη πραγματικών υποθέσεων, με βασικό, επίσης, στόχο, την εγκατάλειψη όλων των προκαταλήψεων. Ένα βασικό λάθος που μπορεί να κάνει ένας ερευνητής είναι να σχηματίσει μια υπόθεση στο μυαλό του και να προσπαθήσει να εντοπίσει στοιχεία που την αποδεικνύουν. Με όρους εγκληματολογίας αυτό ονομάζεται Othello Error. Στην πραγματικότητα, αυτό που απαιτείται είναι να γίνει περισυλλογή όλων των αποδείξεων που θα ερμηνευτούν για να οδηγήσουν στη λύση της. 

- Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας και των επιστημονικών εξετάσεων στην εγκληματολογική έρευνα; Παύει πια η κριτική σκέψη;

Ε.Μ. Ο ρόλος της τεχνολογίας και των επιστημονικών εξετάσεων είναι πολύ σημαντικός και η κριτική προσέγγιση δεν παύει ποτέ. Γι’ αυτό και καμιά τεχνολογία δε θα αντικαταστήσει τον ανθρώπινο παράγοντα. Θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα. Ας υποθέσουμε πως σε μια σκηνή εγκλήματος γίνεται συλλογή γενετικού υλικού που ταυτοποιεί τον δράστη. Οι μέθοδοι γενοτύπησης είναι αξιόπιστες και ακριβείς, άρα αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Αυτό που μπορεί να αμφισβητηθεί όμως είναι η παρουσία του υπόπτου στη σκηνή, καθώς το γενετικό υλικό μεταφέρεται πάρα πολύ εύκολα. Άρα, από μόνο του δεν μπορεί να αποτελεί αυτοτελές τεκμήριο ενοχής και πρέπει να ερμηνευτεί η ποσότητα που βρέθηκε, αν μπορεί με άλλο τρόπο να επιβεβαιωθεί η παρουσία του υπόπτου στη σκηνή εγκλήματος και άλλες παράμετροι. Θα σας πω κάτι πολύ απλό, αν εγώ κάνω μια παρατεταμένη χειραψία με κάποιον και εκείνος στη συνέχεια διαπράξει ένα έγκλημα, είναι πολύ πιθανό να βρεθεί το δικό μου γενετικό υλικό στη σκηνή εγκλήματος και ίσως καθόλου το δικό του. 

- Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε με τους φοιτητές σας και πως τους βοηθάτε να τις ξεπεράσουν;

Ε.Μ. Η βασική πρόκληση είναι και αυτή που οδηγεί τελικά κάποιον να παρακολουθήσει μαθήματα εγκληματολογίας. Ένα τεράστιο «γιατί» και «πώς» κάποιος μπορεί να διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα, όπως αυτά που καθημερινά συμβαίνουν γύρω μας. Καλούνται, λοιπόν, όλοι οι σπουδαστές να ακολουθήσουν ένα ταξίδι στο μυαλό και την ψυχοσύνθεση της κάθε εγκληματικής φυσιογνωμίας, παρακολουθώντας όλους εκείνους τους παράγοντες επικινδυνότητας που συνδυαστικά και σε συγκεκριμένες συνθήκες οδήγησαν κάποιον να γίνει δράστης. Είναι μονοπάτια σκοτεινά, με μεγάλο ενδιαφέρον, που δε βοηθούν μόνο στην κατανόηση του εγκλήματος, αλλά και σε βαθιά αυτογνωσία. 

- Γιατί πρέπει κάποιος να γραφτεί στα μαθήματά σας;

Ε.Μ. Τα μαθήματα που φέτος διδάσκω στην Tabula Rasa είναι Εγκληματολογία, Ανακριτική, Ανήλικοι δράστες και Ποινικό Δίκαιο. Για κανένα δεν απαιτείται προηγούμενη γνώση ή εμπειρία στο αντικείμενο και απευθύνονται στον καθένα που επιθυμεί να κατανοήσει και να εκπαιδευτεί με έναν σύγχρονο τρόπο. Στα μαθήματα δεν εστιάζουμε μόνο σε θεωρητικές γνώσεις. Αναλύουμε κι εξετάζουμε υποθέσεις, ερμηνεύουμε σύγχρονα εγκλήματα ακόμα και σε πραγματικό χρόνο, ενώ, κάθε ακαδημαϊκό έτος, τα τμήματα εγκληματολογίας επιδίδονται και σε σημαντικές δράσεις που έχουν στόχο και την ευρύτερη ευαισθητοποίηση απέναντι σε θέματα βίας. Ενδεικτικά, φέτος το δεύτερο έτος εγκληματολογίας διεξήγαγε έρευνα για τις γυναικοκτονίες και τη στάση της κοινωνίας στο έγκλημα αυτό, με δείγμα 1600 ατόμων, ενώ τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε ανοιχτή προς όλους εκδήλωση. Πραγματοποιήσαμε, επίσης, επίσκεψη στη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών, όπου οι σπουδαστές είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά όσα συζητάμε κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Και στο τέλος της χρονιάς, σε συνεργασία με τα άλλα τμήματα της Tabula Rasa, παρουσιάστηκε στην κεντρική παράσταση της σχολής κι ένα θεατρικό με κείμενο από το τμήμα εγκληματολογίας. Οι δράσεις αυτές, γίνονται κάθε χρόνο και φέτος θα έχουμε ακόμη περισσότερες, με σημαντικούς καλεσμένους, εξειδικευμένους ο καθένας στο αντικείμενό του για την εκπαίδευση των σπουδαστών.